photo by C.Houliaras & T.Katsimihas

Σάββατο 5 Μαρτίου 2011

Απόκριες και.... kimono;! Ας βάλουμε τα πράγματα σε τάξη!

Καθώς οι αποκριάτικοι εορτασμοί πλησιάζουν στο απόγειό τους  πολύς κόσμος διασκεδάζει ξέφρενα σε πάρτυ με μασκαράδες και ξεσηκωτικές μουσικές. Κάποιοι άλλοι όμως- ονόματα δεν λέμε, οικογένειες δεν θίγουμε!- κρύβονται σε μια σπιτική γωνιά, παρακαλώντας να τελειώσουν τα μασκαρέματα και  να μην ανακληθεί μια πολύ επίκαιρη τραυματική μνήμη….!:

(κάπου τη δεκαετία των ‘80s)

-«Μαμά, το Σάββατο είναι το αποκριάτικο πάρτυ του σχολείου»
-«Ωλαία! Τι σα ντυσείς;»
-«Δεν ξέρω… Η Μαρία θα ντυθεί νεράιδα…»
-«Γιατί ζεν βάζεις το κιμονό που σου έστειρε η σεία σου;»
-«Τι λες βρε μαμά;;; Και τι θα ντυθώ; Γιαπωνέζα;»
-«Ναι!»
-«Αφού είμαι Γιαπωνέζα κάθε μέρα!»
-«Ζεν έχεις όμως κάσε μέρα την ευκαιρία να ντύνεσαι ωραία!»

Δεν ήταν κάτι που χωρούσε διαπραγμάτευση! Ένα απλό κιμονό και ένα ζευγάρι geta ήταν πάντα διαθέσιμα στο σπίτι και οι πολλές κουβέντες  ήταν περιττές!

Grumpy monkey ντυμένη "Γιαπωνέζα" με την αδερφή της ντυμένη "τσολιάς"!


Ντυμένη «Γιαπωνέζα»-και όχι μεταμφιεσμένη δηλαδή!-  βουρ για το μασκέ πάρτυ του σχολείου! Και πάντα, με μαθηματική ακρίβεια, μετά το πρώτο μισό σάντουιτς ακουγόταν μια τσιριχτή φωνή κάπου μέσα από το παιδικό πλήθος που έλεγε:

-«Κοίτα μαμά!!! Κι άλλο κοριτσάκι ντυμένο γκέισα!!!»

Πρώτο εγκεφαλικό!

Και μετά από δευτερόλεπτα, από απόσταση αναπνοής πλέον:

-«Χα! Φοράς κι εσύ κιμονό σαν κι εμένα!»

Δεύτερο εγκεφαλικό!

Μια αγριεμένη ματιά προς τα βαριά βαμμένα βλέφαρα και ένα διακριτικό γρύλισμα προς τα στραβοβαμμένα κόκκινα χείλη, και μετά πίσω στο υπόλοιπο σάντουιτς και εσωτερική προσευχή να τελειώνει αυτή η μέρα!

Με μια απόσταση ασφαλείας πλέον από τον ψυχικό βρασμό εκείνης της εποχής, μπορούμε να δώσουμε κάποιες διευκρινίσεις πια!

Αγαπητή «συναδερφο-γκέισα»!

Χωρίς να θέλω να σε πληγώσω, εμένα η μητέρα μου δεν με είχε ντύσει «γκέισα»- δεν ήταν ακόμα εξοικειωμένη με την προοπτική να θεωρηθώ στα 8 μου γυναικείο ψυχαγωγικό στοιχείο…! Νομίζω στο μυαλό της με είχε ντύσει «καλεσμένη σε γάμο»!  Αλλά είναι συνήθης η σύγχιση στην Δύση, όπου επικρατεί η εντύπωση ότι κιμονό φορούν μόνο οι γκέισες-μέγιστη παρεξήγηση! Το κιμονό είναι για τους Ιάπωνες (λιγότερο τώρα, περισσότερο παλιότερα) , αυτό που είναι για τους Δυτικούς το "φούστα-μπλούζα, παντελόνι-πουκάμισο "κλπ! Δηλαδή, ένα ρούχο!

Ας δώσουμε μερικές διευκρινίσεις ως προς το κιμονό. Κιμονό σημαίνει "κάτι που φοριέται"!(ki= φοράω, mono= πράγμα). Και απέχει έτη φωτός από τη συνθετική φωσφοριζέ ρόμπα που έκανε θραύση στα αποκριάτικα πάρτυ των ‘80s!

1)      Το Ιαπωνικό κιμονό είναι παραδοσιακά μεταξωτό και κοστίζει μια μικρή (έως και μεγάλη) περιουσία. Για αυτόν τον λόγο-και επειδή δεν υπάρχει «μόδα» στα κιμονό ώστε να θεωρηθεί κάποιο «ξεπερασμένο»- τα κιμονό κληροδοτούνται από μητέρα σε κόρη, και όταν η οικογένεια δεν διαθέτει το κατάλληλο κιμονό για κάποια περίσταση, υπάρχει πάντα η δυνατότητα να νοικιάσεις ένα.

Kimono Fashion Show: Ελληνο-Ιαπωνικό Εμπορικό Επιμελητήριο


2)     Καθώς το κιμονό δεν είναι μόνο μια «παραδοσιακή» φορεσιά άλλα είδος ρουχισμού (δεν απαιτείται δηλαδή να υπάρχει εθνικός εορτασμός για να φορεθεί χωρίς παρεξήγηση-όπως η Ελληνική φουστανέλα!), υπάρχουν στην αγορά και κιμονό κατασκευασμένα με άλλα, πιο οικονομικά υφάσματα (όπως βαμβακερό σατέν, βαμβάκι, και διάφορα συνθετικά υφάσματα), τα οποία μπορούν να φορεθούν στην καθημερινή ζωή. Αυτά όμως δεν είναι για επίσημες εμφανίσεις.

3)     Στις επίσημες περιστάσεις (γάμους, κηδείες, κ.α.) οι συγγενείς οφείλουν να φορέσουν κιμονό.

Παραδοσιακό νυφικό & γαμπριάτικο κιμονό


4)     Τον παλιό καλό καιρό (πολύ παλιό) το να φορέσεις κιμονό σήμαινε να φορέσεις έως και 12 στρώσεις υφασμάτων σε ποικίλους χρωματικούς συνδυασμούς. Πλέον συνηθίζεται να φοριέται μόνο μια στρώση πάνω από ένα ή περισσότερα «εσώρουχα» (όπου «εσώρουχα»  οι απλές ρόμπες στο ίδιο στυλ με το εξωτερικό κιμονό, μόνο πιο απλά), και μόνο σε πολύ επίσημες περιστάσεις (ουσιαστικά αυτοκρατορικό γάμο) και στην πιο επιφανή από όλες τις Ιαπωνικές οικογένειες (αυτοκρατορική δηλαδή!) φοριούνται τα κιμονό με τις 12 στρώσεις. Ο χρωματικός συνδυασμός των στρώσεων αποκαλύπτει το γούστο και το πόσο ευγενικής καταγωγής είναι η κυρία που το φοράει.

Ο Αυτοκράτορας Akihito & η Αυτοκράτειρα Michiko, με επίσημη ενδυμασία σε γαμήλια τελετή λίγες μέρες πριν τον γάμο τους


5)     Οι εσωτερικές στρώσεις του κιμονό σκοπό είχαν και έχουν να εμποδίζουν την απευθείας επαφή του κορμιού με το πανάκριβο και δύσκολο στο πλύσιμο  (έως και αδύνατο σε κάποιες περιπτώσεις) ύφασμα του εξωτερικού ενδύματος.

6)     Το κιμονό δεν δένει με έναν απλό κόμπο μιας απλής ζώνης που περνάει μέσα από διακριτικές θηλιές, όπως στην κλασική ρόμπα. Όσο περίπλοκο είναι το ίδιο το κιμονό, είναι και ο τρόπος με τον οποίο το δένουμε: Εμπλέκονται συνήθως διάφορα κορδόνια , μαντήλια και ειδικοί κόμποι που κρατούν το κιμονό στη θέση του και το τελειωτικό δέσιμο γίνεται με το obi, μια φαρδιά υφασμάτινη ζώνη, εξίσου ιδιαίτερη σε ποιότητα και σχέδια με το κιμονό (κάποιες φορές τείνει να κοστίζει περισσότερο και από ολόκληρο το ρούχο!), η οποία δένει πίσω, με διάφορους τρόπους που παράγουν ποικίλα σχέδια.

Extreme σχέδια δεσίματος του obi



7)     Τα κιμονό φοριούνται με παραδοσιακά παπούτσια που λέγονται zori ή geta (και μοιάζουν με σαγιονάρες) και λευκά καλτσάκια μέχρι τον αστράγαλο, με αντίστοιχη διχάλα.

zori


8)     Ένα κιμονό κλείνει πάντα με την αριστερή πλευρά πάνω από τη δεξιά (δεν το ξέρατε, ε; λογικό!)-η μόνη περίπτωση στην οποία γίνεται το ανάποδο κλείσιμο είναι σε μακαρίτες… (φαντάζεστε λοιπόν, πόσο σκιαζόταν αυτή η έρμη η Ιαπωνέζα μητέρα όταν έβλεπε στα αποκριάτικα πάρτυ μικρούς αναστημένους «μακαρίτες» να περιφέρονται περιχαρείς χορεύοντας ska ska skasusu!)

9)     Χάρη στην πολυπλοκότητα του να φορεθεί ένα κιμονό, συνήθως χρειάζεται η βοήθεια κάποιου τρίτου, και υπάρχουν άνθρωποι επίσημα διαπιστευμένοι για αυτή τη δουλειά!

10) Τα ανδρικά κιμονό διατίθενται σε διάφορα μεγέθη. Τα γυναικεία όχι. Βγαίνουν σε ένα μέγεθος και όλα τα απαραίτητα «συμμαζέματα» γίνονται κάτω από το obi!

11)  Η επιλογή του κιμονό και των αξεσουάρ πρέπει να ανταποκρίνεται στην ηλικία της γυναίκας, την οικογενειακή της κατάσταση και την περίσταση για την οποία έχει φορεθεί.

12)  Ήθισται οι ανύπαντρες γυναίκες να φοράνε κιμονό με μακριά μανίκια ενώ οι παντρεμένες με πιο κοντά μανίκια.

13)  Τα πιο απλά βαμβακερά κιμονό που φοριούνται περισσότερο στην Ιαπωνία, το καλοκαίρι ιδίως, λέγονται yukata.

Hungry Monkey φορώντας yukata, με μια φίλη, ένα ζεστό πρωινό!


14) Η ένδυση μιας γυναίκας με κιμονό θεωρείται ότι έχει ολοκληρωθεί όταν έχουν φορεθεί και τα κατάλληλα αξεσουάρ στα μαλλιά, έχει γίνει το κατάλληλο μακιγιάζ (ξέρατε ότι θεωρείται αγένεια μια ενήλικη γυναίκα να κυκλοφορεί άβαφτη στην Ιαπωνία;!) και έχει επιλεγεί το κατάλληλο τσαντάκι.

Και άλλα πολλά! Για αυτό σας λέω! Ντυθείτε καλύτερα Σούπερ-Μαν! Ποιες οι πιθανότητες να έρθει αυτοπροσώπως να σας υποδείξει τα ενδυματολογικά σας λάθη ενώ μόνο σας μέλημα είναι να διασκεδάσετε κι αυτές τις Απόκριες;;;!!!!



Καλές Απόκριες & Καλά Κούλουμα!

Τρίτη 1 Μαρτίου 2011

Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης....Εναλλακτικά?


Στην Ιαπωνία ο Μάρτης καλωσορίζεται με γλυκότερα λόγια...είναι ο Μήνας που σηματοδοτεί τον ερχομό της Άνοιξης, μια Εποχή κυριολεκτικά λατρεμένη από τους Ιάπωνες... Μην ξεχνάμε οτι την Άνοιξη γιορτάζουν και τον ερχομό των ανθισμένων κερασιών –μέχρι και ο δικός μας (εξαρτάται για ποια καταγωγή μας μιλάμε βέβαια) Νίκος Καζαντζάκης στο «Ταξιδεύοντας: Κίνα-Ιαπωνία» αναφέρεται στις Ιαπωνικές ανθισμένες κερασιές...

Ο Μάρτης λοιπόν περιλαμβάνει μια από τις μεγαλύτερες Ιαπωνικές γιορτές, το Hina-matsuri (Hina που σημαίνει Πριγκίπισσα και matsuri που σημαίνει κάτι σαν Πανηγύρι –ωστόσο ουδεμία σχέση με τα πανηγύρια της Ελλάδος!). Αφορά τον εορτασμό των κοριτσιών –ναι, έχουμε δική μας γιορτή- και γιορτάζεται συγκεκριμένα στις 3 Μαρτίου κάθε έτους, είναι η επίσημη «Μέρα των κοριτσιών». Άλλη ονομασία της γιορτής είναι Momo no sekku (momo= ροδάκινο) επειδή είναι η εποχή που καρποφορούν οι ροδακινιές. 
Grumpy monkey & sister long time ago in Japan
Το Hina-matsuri έχει τις ρίζες του σε μια αρχαία γιορτή, τη Hina-Nagashi, κατά την οποία τοποθετούσαν ομοιώματα κούκλας στο ποτάμι για να «χαθούν» , να παρασυρθούν από το νερό η κακή τύχη και αρρώστιες της χρονιάς –που θεωρούσαν ότι μεταφέρονταν μέσω της κούκλας. Στη συνέχεια, κατά την περίοδο Edo (1603-1867), η γιορτή έγινε πλέον γνωστή με το όνομα Hina Matsuri και παρέμεινε δημοφιλής μέχρι και σήμερα.

Στις 3 Μαρτίου κάθε χρόνου λοιπόν, οι Ιαπωνικές οικογένειες που έχουν μικρά κορίτσια, συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν και τρώνε διάφορες λιχουδιές όπως hishi-mochi , ένα είδος (άγλυκου) γλυκού σε σχήμα ρόμβου (το σχήμα του ρόμβου συμβολίζει τη γονιμότητα), με βάση το mochi (ένα είδος ρυζο-κέικ από κολλώδες ρύζι) το οποίο έχει 3 στρώσεις, μια ρόζ που συμβολίζει τα άνθη της δαμασκηνιάς, μια λευκή που συμβολίζει το χιόνι και την καθαρότητα και αγνότητά του και μια πράσινη στρώση που προκύπτει από το mogusa-mochi που θεωρείται τονωτικό και καθαρίζει το αίμα.
Hina-Matsuri γλυκά
 Επίσης ένα άλλο πιάτο που θεωρείται must για τη μέρα, είναι το ushuijiru, μια σούπα με μικρά μύδια με το κέλυφός τους, τα οποία μύδια συμβολίζουν την «ενότητα και γαλήνη στο ζευγάρι» (βλ. ενωμένο κέλυφος στη βάση του – κατ’ επέκταση να έχει ένα καλό γάμο το κορίτσι), ενώ ακόμη συμβολίζουν και την αγνότητα  (ενώ στην Ελλάδα όλοι γνωρίζουμε ότι τα οστρακοειδή σχετίζονται με άλλα θέματα! ειρωνεία..). Ο πιο δημοφιλής τρόπος παρασκευής σούπας είναι με φρέσκα κρεμμύδια που στην Ιαπωνία λέγονται spring onions- κατά την Αγγλική ονομασία- και χρησιμοποιούνται επειδή τιτλοφορούνται με το «Spring» και άρα σχετίζονται με την ανοιξιάτικη αυτή Εορτή! Οι Ιάπωνες γενικά αρέσκονται πολύ στο να χρησιμοποιούν κάθε είδους συμβολισμούς!!

σούπα με οστρακοειδή


Κατά τη διάρκεια της εορτής, κάθε σπίτι διακοσμείται για χάρη του κοριτσιού του σπιτιού, με μια σύνθεση που αποτελείται από δυο κούκλες που παρουσιάζουν έναν Αυτοκράτορα και μια Αυτοκράτειρα, ντυμένους με κιμονό από την περίοδο Heian (794-1192) τότε που φορούσαν βαρειά κιμονό με 12 στρώσεις , τα οποία στις μέρες μας φορούν μόνο οι γόνοι της βασιλικής οικογένειας και μόνο στους γάμους τους. Οι δύο κούκλες αυτές τοποθετούνται στην κορυφή ενός είδους σκάλας, επενδυμένης με κόκκινο ύφασμα σαν τσόχα. Στο πιο κάτω επίπεδο τοποθετούνται 3 κούκλες που αντιπροσωπεύουν τις κυρίες της τιμής, ενώ ακόμη πιο κάτω 5 μουσικοί, πιο κάτω 2 ιερείς και τέλος 3 υπηρέτες. Πίσω από το αυτοκρατορικό ζεύγος τοποθετείται ένα χρυσό Ιαπωνικό παραβάν (σε μικρογραφία όλα βέβαια) και στη βάση της σκάλας, αφήνουν φρέσκα ροδάκινα ή άνθη, hishi-mochi, κ.α.

σετ Hina-ningyo
Ένα ολοκληρωμένο σετ hina-ningyo (ningyo=κούκλα) μπορεί να κοστίζει πολλές χιλιάδες ευρώ και συνήθως κληροδοτούνται από μητέρα σε κόρη και αποτελεί μεγάλη τιμή. Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα, σταδιακά ανά έτος οι γονείς ή παππούδες αγοράζουν σιγά-σιγά τα «κομμάτια» του σετ και τα δωρίζουν στο κορίτσι του σπιτιού. Το σετ μένει κρυμμένο και βγαίνει μόνο για την περίοδο της εορτής και με το τέλος της πρέπει να μαζευτεί αμέσως αλλιώς- σύμφωνα με την Ιαπωνική παράδοση - το κορίτσι είναι «καταδικασμένο» να παντρευτεί μεγάλη , κοινώς και Ελληνιστί να γεροντοκορέψει ή να παντρευτεί ούσα μεγαλοκοπέλα....

σχεδόν τίποτα δεν έχει αλλάξει απο τα μέσα του προηγούμενου αιώνα!
Όταν στηθεί όλο το σετ λοιπόν, τα κορίτσια, ντυμένα με τα παιδικά κιμονό, κάθονται μπροστά στο hina-ningyo σετ και βγάζουν τις απαραίτητες επίσημες φωτογραφίες οι οποίες στέλνονται σε συγγενείς και φίλους.

Κι έτσι λοιπόν γιορτάζονται τα κορίτσια στην Ιαπωνία, γιατί, ναι, και εκεί τα κορίτσια θεωρούνται οι «πριγκίπισσες» του σπιτιού! Απλά δεν τις αποκαλούν έτσι κάθε τόσο παρά μόνο κάθε 3 του Μάρτη!

Χρόνια πολλά σε όλες τις μικρές-αλλά και τις μεγάλες!-«πριγκίπισσες»!